Trang Chủ
Baby Dragron
Sự cố ngừng hoạt động kéo dài tám tiếng đồng hồ đã xảy ra ngay giữa lúc diễn ra sự kiện thanh lý lớn nhất trong lịch sử tiền điện tử. Điều này thúc đẩy dYdX đưa ra đề xuất một khoản bồi thường do cộng đồng quản trị và được trích từ quỹ bảo hiểm của họ.
dYdX gặp sự cố
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) dYdX – một nền tảng cho phép người dùng giao dịch các công cụ phái sinh tiền điện tử mà không cần thông qua một tổ chức trung gian tập trung – vừa công bố một báo cáo “mổ xẻ” sự cố (thuật ngữ chuyên ngành gọi là ‘post-mortem’) và một bản cập nhật quan trọng gửi đến cộng đồng người dùng.
Nội dung chính của báo cáo này trình bày chi tiết về kế hoạch bồi thường cho các nhà giao dịch không may bị ảnh hưởng bởi một sự cố “tạm dừng chuỗi” (chain halt). Sự cố nghiêm trọng này đã khiến mọi hoạt động giao dịch trên nền tảng dYdX bị đóng băng hoàn toàn trong khoảng tám giờ đồng hồ. Đáng nói hơn, sự cố này lại xảy ra đúng vào thời điểm thị trường tiền điện tử trải qua một đợt sụp đổ chớp nhoáng vào tháng trước, gây ra tổn thất hàng loạt.
Sàn giao dịch này đã đưa ra thông báo vào hôm thứ Hai, nêu rõ rằng cộng đồng quản trị của họ sẽ là người đưa ra quyết định cuối cùng. Một cuộc bỏ phiếu sẽ được tổ chức để quyết định về việc liệu có nên bồi thường cho các nhà giao dịch bị ảnh hưởng hay không, với tổng số tiền đề xuất lên tới 462.000$. Nguồn tiền này dự kiến sẽ được trích từ quỹ bảo hiểm của giao thức.
Việc để cộng đồng bỏ phiếu thể hiện rõ tính chất phi tập trung của dYdX. Thay vì ban lãnh đạo công ty tự mình quyết định, những người nắm giữ token quản trị của dự án sẽ có quyền biểu quyết trực tiếp đối với các vấn đề quan trọng, bao gồm cả việc chi tiêu từ quỹ bảo hiểm – vốn là quỹ dự phòng được thiết kế để chi trả cho những tổn thất ngoài ý muốn hoặc các sự cố hệ thống, nhằm bảo vệ người dùng.
Trong báo cáo chi tiết, dYdX giải thích cặn kẽ về nguyên nhân kỹ thuật của sự cố. Họ viết rằng sự cố ngừng hoạt động vào ngày 10 tháng 10 bắt nguồn “từ một quy trình mã code bị sai trật tự”. Đây là một lỗi kỹ thuật thuần túy trong lập trình, khiến hệ thống không thể xử lý các lệnh và dữ liệu theo đúng trình tự vốn có của nó.
Ngoài ra, vấn đề không chỉ dừng lại mỗi ở đó. Báo cáo cũng nêu rõ: “và thời gian ngừng hoạt động bị kéo dài hơn dự kiến là do sự chậm trễ của các trình xác thực (validators) trong việc khởi động lại các dịch vụ ‘sidecar’ oracle của họ.”
Để hiểu rõ hơn, ‘validators’ (trình xác thực) là các máy chủ hoặc các bên tham gia mạng lưới có trách nhiệm xác nhận các giao dịch và duy trì sự ổn định, an toàn của chuỗi khối. ‘Oracle’ là một dịch vụ cực kỳ quan trọng, có nhiệm vụ cung cấp dữ liệu giá từ thế giới thực (ví dụ như giá Bitcoin, Ethereum trên các sàn giao dịch lớn) cho blockchain, vì bản thân blockchain không thể tự mình truy cập dữ liệu bên ngoài. ‘Sidecar’ là một dịch vụ phụ trợ chạy song song để hỗ trợ oracle.
Nói một cách dễ hiểu, hệ thống của dYdX đã gặp lỗi lập trình. Sau đó, những người vận hành các máy chủ (validators) lại mất nhiều thời gian hơn dự kiến để khởi động lại công cụ cung cấp dữ liệu giá (oracle).
Hậu quả của sự chậm trễ này là vô cùng nghiêm trọng. Theo sàn DEX này, khi chuỗi hoạt động trở lại, “cơ chế khớp lệnh (matching engine) đã xử lý các giao dịch hoặc các lệnh thanh lý ở mức giá không chính xác do dữ liệu oracle bị cũ (stale).”
Điều này có nghĩa là, trong khi thị trường bên ngoài đang lao dốc không phanh, hệ thống của dYdX khi khởi động lại đã sử dụng thông tin giá lỗi thời, có thể là mức giá cao từ trước khi sụp đổ. Việc này dẫn đến các quyết định thanh lý tài sản của người dùng bị sai lầm, gây ra tổn thất oan uổng cho họ.
dYdX đã nhanh chóng khẳng định rằng không có bất kỳ khoản tiền nào của người dùng bị “mất” trên chuỗi (onchain). Điều này có nghĩa là sự cố không phải là một vụ tấn công hay hack, tài sản của người dùng vẫn nằm an toàn trong các hợp đồng thông minh.
Tuy nhiên, sàn giao dịch phải thừa nhận rằng “một số nhà giao dịch đã phải chịu tổn thất liên quan đến thanh lý trong thời gian hệ thống tạm dừng.” Tổn thất ở đây không phải do bị đánh cắp, mà do hệ thống xử lý sai lệnh thanh lý của họ ở mức giá bất lợi, hoặc nghiêm trọng hơn là không cho phép họ can thiệp (như đóng lệnh khẩn cấp, thêm tài sản thế chấp) vào vị thế của mình trong lúc thị trường đang “cháy”.
Giờ đây, quả bóng trách nhiệm được trao lại cho cộng đồng. Cộng đồng quản trị dYdX sẽ tổ chức một cuộc bỏ phiếu để quyết định xem liệu những nhà giao dịch bị ảnh hưởng này có nên được bồi thường bằng số tiền rút từ quỹ bảo hiểm của giao thức hay không. Đây được xem là một phép thử thực sự cho mô hình quản trị phi tập trung khi phải xử lý các tình huống khủng hoảng phức tạp trong thế giới thực.
Phản ứng của Binance trước biến động thị trường
Để có cái nhìn toàn cảnh về mức độ nghiêm trọng của sự cố, chúng ta cần đặt nó trong bối cảnh chung. Vụ sụp đổ thị trường tiền điện tử thảm khốc vào tháng 10, sự kiện đã “thổi bay” khoảng 19 tỷ$ giá trị các vị thế đòn bẩy trên toàn thị trường và được xem là sự kiện thanh lý lớn nhất trong lịch sử tiền điện tử, cũng đã thử thách nghiêm trọng các dịch vụ giao dịch của Binance.
Binance, với tư cách là sàn giao dịch tập trung (CEX) lớn nhất thế giới, đã phải đối mặt với áp lực cực lớn. Sàn này không chỉ hứng chịu sự biến động giá tăng vọt chưa từng thấy, mà còn phải xử lý vô số lo ngại và khiếu nại từ phía người dùng, đồng thời đối mặt với sự chú ý gắt gao từ các cơ quan quản lý trên toàn cầu.
Các nhà giao dịch đã chỉ trích gay gắt Binance vì hàng loạt lỗi kỹ thuật (glitch) nghiêm trọng. Nhiều người báo cáo rằng các lỗi này khiến họ không thể đóng các vị thế đang mở của mình – một hành động mang tính sống còn khi thị trường đang rơi tự do.
Các khiếu nại phổ biến bao gồm các sự cố về giao diện người dùng, thậm chí hiển thị giá của một số token ở mức dưới 0. Đây là một lỗi hiển thị phi lý nhưng lại có sức ảnh hưởng tâm lý cực lớn, gây hoang mang tột độ cho người dùng.
Đáng báo động hơn là sự mất giá (depeg) của stablecoin tổng hợp USDe của Ethena (mã USDE). Vốn dĩ đồng tiền này phải giữ giá trị ổn định ở mốc 1$, nhưng nó đã bị tụt xuống dưới mức này trong cơn hỗn loạn, gây ra một làn sóng hoảng loạn bán tháo trên diện rộng.
Phản ứng của Binance lại mang một màu sắc khác biệt đáng kể so với dYdX. Mặc dù sàn giao dịch tập trung này không chính thức thừa nhận bất kỳ trách nhiệm pháp lý nào đối với tổn thất của nhà giao dịch (tức là họ không tuyên bố rằng đây là lỗi của sàn), họ đã nhanh chóng công bố một sáng kiến cứu trợ khổng lồ trị giá 400 triệu$ cho các nhà giao dịch bị ảnh hưởng.
Gói cứu trợ này bao gồm 300 triệu$ dưới dạng ‘token voucher’ (phiếu thưởng token, thường được dùng để trừ phí giao dịch hoặc mua các dịch vụ khác trên sàn) và 100 triệu$ dành cho các thành phần khác trong hệ sinh thái cũng bị ảnh hưởng bởi sự cố.
Chưa dừng lại ở đó, Binance còn tiếp tục triển khai một đợt “airdrop” (phát token miễn phí) trị giá 45 triệu$ bằng chính token BNB (đồng tiền riêng của sàn). Đợt airdrop này nhắm thẳng vào các nhà giao dịch meme coin – những người chơi các đồng tiền điện tử theo xu hướng, có tính biến động cực cao và thường bị thua lỗ nặng nề nhất trong các vụ sụp đổ. Mục đích của động thái này được Binance tuyên bố là để “thúc đẩy niềm tin thị trường.”
Tính chung tất cả các gói hỗ trợ và cam kết, sàn giao dịch Binance đã chi ra một con số ấn tượng là 728 triệu$ cho các nhà giao dịch bị ảnh hưởng bởi đợt bán tháo lịch sử vừa qua.
Cách tiếp cận của hai sàn giao dịch thể hiện sự khác biệt rõ rệt: Binance, một gã khổng lồ tập trung, đã dùng nguồn lực tài chính mạnh mẽ của công ty để xoa dịu thị trường ngay lập tức. Trong khi đó, dYdX, một nền tảng phi tập trung, lại đi theo con đường quản trị dân chủ, để chính cộng đồng của mình quyết định việc sử dụng quỹ bảo hiểm chung.
